بررسی تجدید حیات طبیعی گونه های چوبی در درختزارهای دامنۀ جنوبی البرز (مطالعۀ موردی: حوضۀ آبخیز سد لتیان)

در ارتفاعات ناحیۀ رویشی ایران و تورانی، به ویژه شیب های جنوبی البرز، رویش های جنگلی ارزشمندی وجود دارد که متأسفانه در بسیاری از نقاط تخریب شده یا به صورت کم پشت و پراکنده درآمده اند. این رویش ها در بسیاری از نقاط با کاهش یا توقف تجدید حیات روبه رو هستند. آگاهی از وضعیت فعلی تجدید حیات و گرایش آن، مشکلات موجود و نیازهای مرتبط با احیاء از جمله ضروریات برنامه ریزی برای حفاظت، احیا و توسعۀ این جنگل هاست. به این منظور، این پژوهش در حوضۀ آبخیز سد لتیان انجام گرفت. برای بررسی کمی زادآوری از روش آماربرداری نواری بر اساس تیپ های جنگلی استفاده شد. این بررسی نشان داد که با وجود تخریب های صورت گرفته، تجدید حیات طبیعی در این رویشگاه ها وجود دارد. بیشترین تراکم زادآوری در تیپ ارس به همراه شیرخشت و راناس و کمترین تراکم مربوط به تیپ ارس خالص است. تیپ اول دارای سه اشکوب و سیمای درختی و درختچه ای است، اما تیپ دوم فاقد اشکوب درختچه ای متمایز و سیمای تخریب شده است که آثار بارز چرای دام در آن مشاهده می شود. 33 درصد زادآوری ها با منشأ بذر و 45 درصد آنها ریشه جوش بوده اند (منشأ بقیه قابل تشخیص نبود). برای گونه های ارس، راناس، بنه و پلاخور، زادآوری جنسی (دانه زاد) بر زادآوری غیرجنسی (ریشه جوش) غلبه داشته است، در حالی که برای زرشک، نسترن، سماق، نارون و سیب، بیشتر زادآوری های موجود غیرجنسی بوده اند. 46 درصد زادآوری های شمارش شده تحت حمایت گیاه پرستار یا صخره بوده اند. تجدید حیات گونه های شیرخشت، پلاخور و راناس بیش از دیگر گونه ها به حفاظ و پرستار وابسته است. تجدید حیات گونه های موجود به جز پلاخور و سیب (با توجه به شرایط رویشگاهی)، کیفیت قابل قبولی دارد.